Le moment Montfort dans la francophonie canadienne , livre ebook
317
pages
Français
Ebooks
2024
Obtenez un accès à la bibliothèque pour le consulter en ligne En savoir plus
Découvre YouScribe en t'inscrivant gratuitement
Découvre YouScribe en t'inscrivant gratuitement
317
pages
Français
Ebooks
2024
Obtenez un accès à la bibliothèque pour le consulter en ligne En savoir plus
Date de parution
11 septembre 2024
Nombre de lectures
0
EAN13
9782760339385
Langue
Français
Poids de l'ouvrage
10 Mo
En février 1997, le gouvernement ontarien annonce la fermeture de l’Hôpital Montfort, le seul hôpital universitaire francophone de la province. L’onde de choc est immédiate et donne naissance sans tarder à SOS Montfort, organisme militant voué à la sauvegarde d’une institution jugée essentielle à la survie de l’Ontario français. En résulte un impressionnant mouvement de solidarité qui braque les projecteurs sur la question des minorités francophones à l’échelle pancanadienne.
Sous la direction de François Charbonneau et Michel Bock, Le moment Montfort dans la francophonie canadienne analyse sous plusieurs angles les enjeux et les retombées d’une crise d’envergure nationale. Il en offre une vue d’ensemble approfondie et inédite qui permet de renouveler notre compréhension de la condition sociopolitique des communautés francophones minoritaires au Canada.
Date de parution
11 septembre 2024
Nombre de lectures
0
EAN13
9782760339385
Langue
Français
Poids de l'ouvrage
10 Mo
LE MOMENt MONtORt DANS LA RANCOPHONIE CANADIENNE
COLLECtION « AMÉRIQUE RANÇAISE »
Cômî îôîà : Mîcé Bôck (îécéû), àŝŝîŝ é Béôî Dôyô-Gôŝŝéî, Yvéŝ ééé, Aé Gîé é É.-Màî Méûîé
Cà GàFé,Aux origines de l’idenié ranco-onarienne : éducaion, culure, économie, 1993. Péé W. Hàô,Le rançais des Canadiens à la veille de la Conquêe : émoignage du père Pierre Philippe Poier, s. j., 1994. Dîàé àmé,Arisans de la modernié : les cenres culurels en Onario rançais, 1996. Rôé tôûpî,Les écris de Pierre Poier, 1996. Màcé Màé,Le deuil d’un pays imaginé : rêves, lues e déroue du Canada rançais : les rappors enre le Québec e la rancophonie canadienne (1867-1975), 1997. Sûzéé Bàîŝ,Néologie canadienne, ou Dicionnaire des mos créés en Canada e mainenan en vogue de Jacques Viger, 1998. Eŝéé Hûéàû,Au Fl des ans : l’Union caholique des ermières de la province d’Onario, de 1936 à 1945, 2000. Dôà Déîé,À l’ombre de l’Inco : éude de la ransiion d’une communaué canadienne-rançaise de la région de Sudbury (1890-1972), 2001. Jéà-Pîéé Wàô (î.),Le déba qui n’a pas eu lieu : la Commission Pépin-Robars, quelque ving ans après, 2002. Jéà-Càûé Dû,Te Chevalier de Monmagny (1601-1657): irs Governor o New rance, àûî pà Eîzàé Ràpéy, 2005. Jéà-Pîéé Wàô (î.),La gouvernance linguisique : le Canada en perspecive, 2005. Mîcé Bôck (î.),La jeunesse au Canada rançais : ormaion, mouvemens e idenié, 2007. Màcé Béàû é Péé W. Hàô,Mos choisis : rois cens ans de rancophonie du Déroi du lac Érié, 2008. Aé Gîé, Mîcé Bôck é Jôŝép Yvô Tîàû (î.),Enre lieux e mémoire : l’inscrip-ion de la rancophonie canadienne dans la durée, 2009. Pîéîck Là,! » L’Union Sain-Joseph d’Oawa/du Canada 1863-« L’Union ai la orce 1920, 2012. Jôé Béîvéàû,Le « momen 68 » e la réinvenion de l’Acadie, 2014. É.-Màî Méûîé (î.),Le Québec e ses muaions culurelles : six enjeux pour le devenir d’une sociéé, 2016. àçôîŝ-Oîvîé Dôàîŝ,Un hisorien dans la cié : Gaéan Gervais e l’Onario rançais, 2016. Aé Gîé, Lîà Càîà, Mîcé Bôck, Lûcîé Hôé é àçôîŝ Càôéàû (î.), Oawa, lieu de vie rançais, 2017. Dàmîé-Càûé Bàgé,Tomas Chapais, hisorien, 2018. Gà àé,ables canadiennes de Jules Verne : discorde e concorde dans une aure Les Amérique, 2018. Pîîppé Vôp é Jûîé Màŝŝîcôé,Au emps de la « révoluion acadienne » : les marxises-léninises en Acadie, 2019. Mîcé Bôck é Yvéŝ ééé (î.),mobilisaions e conesaions : l’Associaion Résisance, canadienne-rançaise de l’Onario (1910-2006), 2019. Spàé Lvéŝqûé é Jéà-Pîîppé Côéàû,L’avenir du passé : idenié, mémoire e récis de la jeunesse québécoise e ranco-onarienne, 2020. Pîîppé Vôp,À la ronière des mondes : jeunesse éudiane, Acion Caholique e changemen social en Acadie (1900-1970), 2021. Màéô Sàfîppô,Le éodalisme dans la vallée du Sain-Lauren : un problème hisorio-graphique, 2022.
COLLECtION « AMÉRIQUE RANÇAISE »
Pûîcàîô û Céé é écécé ŝû éŝ àcôpôîéŝ cààîééŝ é ’Uîvéŝî ’Oàwà
L E MOMENt MONtORt DANS LA RANCOPHONIE CANADIENNE
Sôûŝ à îécîô é
àçôîŝ Càôéàû é é Mîcé Bôck
Léŝ Péŝŝéŝ é ’Uîvéŝî ’Oàwà Céé é écécé ŝû éŝ àcôpôîéŝ cààîééŝ
Léŝ Péŝŝéŝ é ’Uîvéŝî ’Oàwà (PUO) ŝô féŝ ’êé à pûŝ àcîéé màîŝô ’îîô ûîvéŝîàîé àcôpôé àû Cààà é é pûŝ àcîé îéû ûîvéŝîàîé îîgûé é Amîqûé û Nô. Dépûîŝ 1936, éŝ PUO éîcîŝŝé à vîé îéécûéé é cûûéé é pûîà, é àçàîŝ ôû é àgàîŝ, éŝ îvéŝ vàûŝ pà éŝ pàîŝ é pîmŝ àŝ é ômàîé éŝ àŝ é ééŝ é éŝ ŝcîécéŝ ŝôcîàéŝ. www.Presses.uOttawa.ca
Catalogage avant publication de Bibliothèque et Archives Canada Bibliothèque tîé: Lé mômé Môô àŝ à àcôpôîé cààîéé / ŝôûŝ à îécîô é àçôîŝ Càôéàû é é Mîcé Bôck. Nômŝ: Càôéàû, àçôîŝ, 1974- îéû îéécûé. | Bôck, Mîcé, 1971- îéû îéécûé. Déŝcîpîô: Cômpé éŝ écéŝ îîôgàpîqûéŝ. Iéîfàŝ: Cààîàà (îvé împîm) 20240422031 | Cààîàà (îvé ûmîqûé) 20240422694 | ISBN 9782760339378 (côûvéûé îgîé) | ISBN 9782760339361 (côûvéûé ŝôûpé) | ISBN 9782760339385 (PD) | ISBN 9782760339392 (EPUB) Véééŝ-màîé: RVM: HÔpîà Môô (Oàwà, O.) | RVM: HÔpîàû—éméûé—Oàîô—Oàwà. | RVM: Cààîéŝ àçàîŝ—HÔpîàû—Oàîô—Oàwà. | RVM: Cààîéŝ àçàîŝ—Dôî—Oàîô. | RVM: Dôîŝ îgûîŝîqûéŝ—Oàîô. Càŝŝîfcàîô: LCC RA983.O82 M65 2024 | CDD 362.11089/114071384—c23
DpÔ gà : tôîŝîmé îméŝé 2024 Bîîôqûé é Acîvéŝ Cààà
© Léŝ Péŝŝéŝ é ’Uîvéŝî ’Oàwà 2024 tôûŝ ôîŝ ŝévŝ.
I éŝ îéî é épôûîé é côéû é à pŝéé pûîcàîô, é é àŝméé ŝôûŝ qûéqûé ômé ôû pà qûéqûé môyé qûé cé ŝôî, ôû é ’émmàgàŝîé àŝ û ŝyŝmé ’éàcîô é épôûcîô, ŝàŝ ’àûôîŝàîô cîé pààé.
Impîm àû Cààà
Équipe de la production Rvîŝîô îgûîŝîqûé Côécîô ’péûvéŝ Mîŝé é pàgéŝ Màqûéé é à côûvéûé
Jôŝé Téîé Càéîé Bôûcà Nô Cômpô Béôî Dééàû
Image de la couverture Môô gà, Oàwà, 17 màŝ 1997, Uîvéŝî ’Oàwà, CRCC, ôŝLe Droi- C71, p92-7-970317.
Cé îvé à pûî gácé àû ŝôûîé ’ûé ŝûvéîô é à àîô cààîéé éŝ ŝcîécéŝ ûmàîéŝ pà ’éémîŝé û Pî ’àûéûŝ pôû ’îîô ŝàvàé, ô éŝ ôŝ pôvîéé û Côŝéî é écécéŝ é ŝcîécéŝ ûmàîéŝ û Cààà.
Léŝ Péŝŝéŝ é ’Uîvéŝî ’Oàwà ŝô écôàîŝŝàéŝ û ŝôûîé qû’àppôé, â éû pôgàmmé ’îîô, é gôûvéémé û Cààà, é Côŝéî éŝ àŝ û Cààà, é Côŝéî éŝ àŝ é ’Oàîô, Oàîô càî, à àîô cààîéé éŝ ŝcîécéŝ ûmàîéŝ, pà ’éémîŝé é à Sûvéîô û îvé ŝàvà (PAES), é Côŝéî é écécéŝ é ŝcîécéŝ ûmàîéŝ, é ŝûôû, ’Uîvéŝî ’Oàwà.
Introduction
Le moment Montfort dans la francophonie canadienne
rançois Charbonneau Michel Bock
é ’éŝémédes crisesqûî ŝé ŝô îŝcîéŝ àŝ à mmôîé D é céû pôû qûî é àçàîŝ éŝ ûé àgûé îéîàîé àû Cààà, céé é ’HÔpîà Môô éŝ ŝàŝ ôûé à pûŝ ŝûpéàé. Mêmé qûéqû’û qûî é côàïàî îé é ’îŝôîé û Cààà pôûàî àîŝmé ŝàîŝî, àpŝ qûéqûéŝ éŝ pôîŝ ’épî-càîô, pôûqûôî û ŝéîmé ’îjûŝîcé àîàî éŝ Bàŝ-Cààîéŝ àû mômé éŝ éîôŝ é 1837. I é ŝéàî pàŝ pûŝ àû é àîé cômpéé â û ô-îîî à vôé éŝ Mîŝ é à àcîô àîôàîŝé ŝûŝqûéé àû Qûéc, à cîŝé û Rgémé 17, éŝ cîŝéŝ é à côŝcîpîô, à Rvôûîô àqûîé, vôîé à cîŝé éŝ côéŝ àcô-ôàîééŝ àŝ éŝ àéŝ 1970. Màîŝ cômmé épî-qûé qûé à éméûé ’û ŝéû Ôpîà, gîôà é ŝûcôï, àŝ û pàyŝ àûŝŝî vàŝé qûé é Cààà, àôŝ qûé ’ô gààîŝŝàî qûé éŝ ŝévîcéŝ y àyà jàîŝ ôéŝ é ŝéàîé àŝ ûé îŝîûîô îîgûé é pûŝîéûŝ ôîŝ ŝà àîé, àî pû ŝûŝcîé ûé àcîô àûŝŝî 1 împôàé ? Dé ôûŝ céû qûî ŝé ŝô mûŝ é à ôûvéé é à éméûé é ’Ôpîà, ’û ôcà â ’àûé, î y à ô â pàîé qû’ûé mîôî, ôû àû pûŝ, é côàîŝŝàî ’éîŝécé àvà qûé ’càé à
1. Jôŝép Yvô tîàû ŝé pôŝàî ûî àûŝŝî à qûéŝîô î y à qûéqûéŝ àéŝ. Jôŝép Yvô tîàû, « L’îŝîûîô é Oàîô àçàîŝ »,Mens : revue ô d’hisoire inellecuelle de l’Amérique rançaise1 (àûômé 2005),, vô. VI, p. 9-27.
2
LE MOMENt MONtORt DANS LA RANCOPHONIE CANADIENNE
2 cîŝé . O é pôûvàî îmàgîé qû’û ômé é péŝôéŝ ŝàŝ ôûé àûŝŝî àîé pôûàîé û jôû éŝpé y écévôî éŝ ŝôîŝ. Cômmé épîqûé à ’môî, mêmé céz éŝ géŝ qûî ’y àvàîé jàmàîŝ mîŝ éŝ pîéŝ ? E cômmé cômpéé, ŝûôû, ’îûécé qûé à ŝàgà Môô àûà pà à ŝûîé, â éé éŝéîgé qû’î éŝ pôŝŝîé é pàé ’û « àvà » é ’û « àpŝ » Môô ? Dàŝ ’îŝôîé é à àcôpôîé cààîéé, ’àôcé é à éméûé pôgàmmé é ’HÔpîà Môô, pûîŝ à àôûcé ŝîŝàcé û môûvémé SOS Môô ôccûpé ûé pàcé â pà. D’àô môûvémé é côéŝàîô pôpûàîé mûîpîà éŝ pîîôŝ é éŝ màîéŝàîôŝ vîŝà ûé îévéîô pôîîqûé, à ŝàgà Môô ŝé émîéà ôî é à ûé, pà ûé cîŝîô pîŝé pà ôîŝ jûgéŝ é à Côû ’àppé é ’Oàîô, péŝqûé cîq àŝ pûŝ à. L’ôûvàgé qûé à écîcé ôû é écéû à ŝôûŝ éŝ yéû ŝ’îéŝŝé, â 25 àŝ é îŝàcé, â céàîŝ àŝpécŝ é céé cîŝé màqûàé é ’îŝôîé éŝ àcô-Oàîéŝ é, pûŝ àgémé, é à àcôpôîé cààîéé. Sî éŝ côûîŝŝéŝ û môûvémé SOS Môô ô îé cîéŝ pà 3 é jôûàîŝé Mîcé Gàô , ûî qûî à vcû éŝ véméŝ é ’î-îéû, cé ôûvàgé ŝ’îéŝŝé â ŝéŝ éàŝ é àôûîŝŝàŝ, c’éŝ-â-îé â éŝ àŝpécŝ qûî, é pûŝ ŝôûvé, ’àvàîé pàŝ ûîŝ jûŝqû’îcî. Màîŝ àvà ’àôcé à ŝûcûé é cé ôûvàgé, î àû àppéé â à mmôîé û écéû éŝ gàéŝ îgéŝ é céé cîŝé.
Repères historiques
Pôû cômpéé à cîŝé, î àû émôé â ’écîô gàé ôà-îéé û 8 jûî 1995, qûî màqûé û càgémé àîcà ’ôîéàîô é à pôîîqûé ôàîéé. Mîké Hàîŝ, cé û Pàî pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû é ’Oàîô, éŝ û cé jôû-â pémîé mîîŝé é à pô-vîcé. L’écîô û Pàî pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû é Oàîô ’àvàî
2. Évîémmé, à àcîô ŝéà pûŝ vîvé é ŝôûéûé àŝ à gîô ’Oàwà. Lé égà àcôpôé pô ŝû à cîŝé vàîéà ’ûé gîô â ’àûé, àû pôî ’y êé pàôîŝ îîé, vôîé ôŝîé. Vôî à côîûîô é Ségé Mîvîé àŝ é pŝé côécî. 3. Mîcé Gàô,Monor : la lue d’un peuple, Oàwà, Céé àcô-ôàîé é éŝŝôûcéŝ pàgôgîqûéŝ, 2003.
Inroducion
3
îé ’îî : c’éŝ cé pàî qûî à ômî pôîîqûémé à pôvîcé é péà ôû é xx ŝîcé. À pàî é 1905, î ŝéà àû pôûvôî é 4 màîé péŝqûé îîéômpûé jûŝqû’é 1986. Màîŝ é Pàî pôî-îqûé pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû qûî évîé àû pôûvôî àpŝ û îàûŝ é éû àŝ éŝ îé îé é céûî é Bî Dàvîŝ, pémîé mîîŝé é à pôvîcé àŝ éŝ àéŝ 1970. Dàŝ ŝô àcîéé môûûé, é Pàî pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû àî û pàî céîŝé, ŝôûvé qûàîî é « côŝévàéû ôûgé » (red-oryism), c’éŝ-â-îé û pàî qûî ’àî pàŝ àcàîé â ’àôpîô é méŝûéŝ ŝôcîàéŝ pôgéŝŝîŝéŝ évà pàŝŝé pà û àccôîŝŝémé é à àîé é ’Éà-pôvîécé. À ŝô éôû àû pôûvôî é 1995, é Pàî pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû éŝ mcôàîŝŝàé pà àppô â cé qû’î àî jàîŝ. Iŝpî céé ôîŝ éŝ gôûvééméŝ tàcé é Gàé-Béàgé é Réàgà àû Éàŝ-Uîŝ, î ôgé ŝàŝ cômpéé â ôîé é ’cîqûîé pôîîqûé. E 1994, é pvîŝîô éŝ écîôŝ, î mîŝé ŝû ûé pàéômé ôŝéàôîémé ôîàé, pô-méà â à ôîŝ éŝ àîŝŝéŝ ’împÔ ôàéŝ é ûé àîôàîŝàîô éŝ péŝéŝ é ’Éà. Nômmé à « Rvôûîô û ô ŝéŝ » (Common Sense Revoluion), céé pàéômé vîŝé, ŝîô â îmîé, û môîŝ â îmîûé é îcî éŝ péŝéŝ é à pôvîcé é màîé â ûîé à éé pûîqûé (é Nôûvéàû Pàî môcàîqûé ôàîé àvàî cûmû éŝ îcîŝ ôŝ é ŝô ŝéû pàŝŝàgé â à êé é à pôvîcé, é 1990 â 1995). L’éécîcé é àîôàîŝàîô éŝ péŝéŝ pûîqûéŝ àûqûé é Pàî pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû ŝ’àppêé â ŝôûméé à pôvîcé é 1995 éŝ ôc càûîô pà éŝ ûéŝ é àppûy pà û péû môîŝ é à môîî éŝ écéûŝ é à pôvîcé. Màîŝ, ŝî à pàéômé écôàé û pàî àyà émpô éŝ écîôŝ àôçàî ’împôàéŝ côûpéŝ àŝ éŝ péŝéŝ é ’Éà, éé àî gàémé ŝ càîé ŝû éŝ îéîôŝ û pàî é cé qûî à àî àû péŝéŝ àŝ é ŝécéû é à ŝà. O pôméàî é éé é màîîé cômpé éŝ évéôppéŝ ûgàîéŝ côŝàcéŝ â à ŝà : «ull unding 5 or healhcare». Qûî pûŝ éŝ, ŝàŝ ôûé é màîé â é àîŝŝé àûcûé pàcé â ’îépàîô, ô àôçàî épîcîémé qûé à ûcîô éŝ péŝéŝ é à pôvîcé é ŝàéàî pàŝ û ŝéû ŝôû é ŝà, «wihou
4. Ecépîôŝ : 1919-1923 (côàîîô méé pà éŝ Uîé àméŝ ô Oàîô), 1934-1943 (Pàî îà é ’Oàîô). 5. Oàîô PC,the Common Sense Revoluion, 1994, p. 2.
4
LE MOMENt MONtORt DANS LA RANCOPHONIE CANADIENNE
6 ouching a penny o Healhcare unding». E û mô, î ’àî pàŝ àîŝôàé é à pà ’û écéû ôàîé, mêmé àvôàé àû Pàî pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû, é péŝé qûé ’éécîcé é àîôàîŝàîô éŝ péŝéŝ é ’Éà pàgéàî éîémé é ŝécéû é à ŝà. Ué ôîŝ àû pôûvôî, cépéà, é gôûvéémé é Mîké Hàîŝ évîéà ŝû céé pôméŝŝé é méà ŝû pîé ûé cômmîŝŝîô é éŝûcûàîô éŝ ŝévîcéŝ ôŝpîàîéŝ (Héà Sévîcéŝ Réŝûcûîg Cômmîŝŝîô) é vîé 1996. Céé cômmîŝŝîô éŝ pŝéé â à pôpû-àîô cômmé ûé éî cômpôŝé ’épéŝ ô pàîŝàŝ àyà à càpàcî ’àvôî ûé vûé ’éŝémé éŝ éŝôîŝ â ’céé é à pôvîcé, pûîŝ gîô pà gîô. Éà ô à îîcû îéé â ’éécîcé qûî côŝîŝé â épéŝé à îŝîûîô éŝ péŝéŝ é ŝà éé éŝ àîŝŝéméŝ, éé éŝ ŝévîcéŝ é éé éŝ îvéŝéŝ gîôŝ é à pô-vîcé, ô jûgéàî céŝŝàîé é pôîîŝé é pôcéŝŝûŝ cîŝîôé. O îŝàî éôûé qû’û é éécîcé é ŝôî îûîé ŝ’î évàî êé mé pà éŝ ûŝ é qûéqûé ŝôé ôîgŝ, ŝûcîô é ’écôà ôîgé, é éé éŝ càŝŝéŝ gàéŝ. E càî, ô îmàgîàî éŝ mîîŝéŝ îé à côûvéûé â ŝôî pôû ŝàûvé ’Ôpîà é éû cîcôŝcîpîô, àû îmé é ’Ôpîà é à gîô vôîŝîé. Dû môîŝ àî-cé à jûŝîîcàîô pôpôŝé pà é gôûvéémé ôà-îé. Séŝ cîîqûéŝ y véô pûÔ û pôàé màqûé é côûàgé pôîîqûé, vôîé ûé àcîqûé ôyàé ûî péméà é é pàŝ pôé à éŝpôŝàîî é cîŝîôŝ îîcîéŝ é é é pàŝ é ŝûî éŝ côŝqûécéŝ àû ûéŝ. Lôî ’y écôàïé û pôcéŝŝûŝ éûé, ô y vôyàî pûÔ ûé ŝàgîé vîŝà â éîé àû ûŝ, é ôc â éûŝ cômméàŝ, û pôûvôî évà ômàémé éû êé vôû. Qûôî qû’î é ŝôî, ’àôcé é à mîŝé ŝû pîé é à Cômmîŝŝîô, qûî ŝé vôî côîé ’ôîgàîô é é ŝàé îé é môîŝ qûé 18 % 7 éŝ péŝéŝ é ŝà é à pôvîcé , épŝéàî û îŝ vîé ’ûé pôméŝŝé écôàé é àôçàî à cîŝé îcî ûîé. À à càgé û gôûvéémé pôgéŝŝîŝé-côŝévàéû, î àû ŝàvôî qû’û é éécîcé
6.Ibid., p. 3. 7. Cômmîŝŝîô é éŝûcûàîô éŝ ŝévîcéŝ é ŝà é ’Oàîô,Looking Back, Looking orward, the Onario Healh Services Resrucuring Commission (1996-2000), A Legacy Repor, màŝ 2000, p. 12 (vôî àûŝŝî p. 169 pôû éŝ ŝûàŝ).
Inroducion
5
é àîôàîŝàîô éŝ ŝévîcéŝ é ŝà àî àŝ ’àî û émpŝ, à céz éŝ gôûvééméŝ é « ôîé » qûé céû é « gàûcé ». Lé gôûvéémé ô-môcàé ŝàŝkàcéwààîŝ é Rôy Rômàôw à pôc, é 1994, â à éméûé ’Ôpîàû gîôàû. D’àûéŝ pôvîcéŝ ŝûîvô, ôàm-mé pàcé qûé é gôûvéémé à û pémîé mîîŝé îà Jéà Cîé, méà ŝô pôpé éécîcé é îmîûîô éŝ péŝéŝ pûîqûéŝ, îmîéà àîcàémé éŝ àŝéŝ àû véŝ éŝ pôvîcéŝ. Là mêmé àé, â pàî é jûî 1995, é gôûvéémé qûcôîŝ é Jàcqûéŝ Pàîzéàû (îéÔ émpàc pà Lûcîé Bôûcà) àôcé é « vîàgé àmûàôîé » é ŝô ŝyŝmé é ŝôîŝ é ŝà. Pîôé pà é mîîŝé é à Sà Jéà Rôcô, céé ômé pvôî ôàmmé é ûîé éŝ ŝjôûŝ â ’Ôpîà é màîé â îmîûé é ômé é îŝ ’Ôpîàû. Lé gôûvéémé àôcéà ŝô îéîô é émé û céàî ômé ’Ôpîàû pàôû àŝ à pôvîcé, ô é Jééy Hàé, â Qûéc, é é Qûéé Eîzàé Hôŝpîà, cé qûî éà ôàmmé àgî à pôpûàîô àgô-qûcôîŝé qûî ŝ’éŝ ŝéîé vîŝé pà céé cî-8 ŝîô . Là àîôàîŝàîô éŝ àŝ ’àî û émpŝ, ôc, màîŝ é écôûŝ â ûé cômmîŝŝîô îpéàé àôcé céàîéŝ îîcûŝ qû’ô é écôéà pàŝ àîéûŝ. E Oàîô, à Cômmîŝŝîô pàŝŝéà pŝ ’ûé àé â écôé éŝ îééŝ pàîéŝ péàéŝ û ŝyŝmé é ŝà, pàmî éŝqûééŝ ô cômpé éŝ îécîôŝ ’Ôpîàû, éŝ ûîvéŝîŝ ômàîcéŝ, éŝ ŝyîcàŝ, éŝ àŝŝôcîàîôŝ pôéŝŝîôééŝ é éŝ épéŝ. Aûcûé îômàîô qûà àû côéû é ŝô àppô é îéà àŝ éŝ mîàŝ àvà qû’éé é é éé pûîc é 24 vîé 1997. Céà épîqûé qûé péŝôé é ŝàî â qûôî ŝ’àéé. À à véîé é ’àôcé, éŝ méméŝ û côŝéî ’àmîîŝàîô é ’HÔpîà Môô é é pàîcûîé é îécéû gà, Gà Sàvôîé, ŝô côîàŝ. D’împôàŝ éôŝ àvàîé jâ côŝéîŝ àŝ éŝ éîéŝ àéŝ pôû qûé Môô évîéé, é 1997, ’û éŝ Ôpî-àû ôù é côÛ pà î àî é môîŝ év é à pôvîcé. O jûgéàî é cé ŝéŝ împôàé qûé à Cômmîŝŝîô cîé ’ûé éŝ îŝîûîôŝ éŝ pûŝ péômàéŝ é à pôvîcé. Sàŝ ôûé pûŝ ôàméàémé écôé, ô îmàgîàî mà qûé ’îŝîûîô pûîŝŝé êé vîŝé à ô
8. Nôôŝ qû’é 2022, céŝ éû Ôpîàû éîŝé ôûjôûŝ, màîŝ qû’îŝ ô ûŝîôŝ ôû àmpûŝ é céàîŝ ŝévîcéŝ.
