Skeda informattiva dwar l-ambjent
4
pages
Croatian
Documents
Le téléchargement nécessite un accès à la bibliothèque YouScribe Tout savoir sur nos offres
4
pages
Croatian
Documents
Le téléchargement nécessite un accès à la bibliothèque YouScribe Tout savoir sur nos offres
Nombre de lectures
31
Langue
Croatian
Kummissjoni EwropEa skeda informattiva dwar l-ambjentprotezzjoni tal-ħamrija —politika ġdidagħall-uE• Il-ħamrija hija riżorsa naturali ewlenija li diiċli ħafna tiġġedded u li hi kumplessa ħafna iżda, madankollu, qed tkompli ssirilha ħsara minn ċerti pestiċidi li juża l-bniedem.• l-liġi ta’ l-UE ma tindirizzax it-theddid kollu b’mod komprensiv u mhux l-Istati Membri kollha għandhom leġiżlazzjoni speċiika għall-protezzjoni tal-ħamrija.• Il-Kummissjoni Ewropea nediet strateġija globali madwar l-UE kollha biex tittratta l-aspetti kollha tal-protezzjoni tal-ħamrija ilwaqt illi tqis il-varjetà ta’ sitwazzjonijiet f’kull pajjiż.• L-adozzjoni ta’ l-istrateġija dwar il-ħamrija hija l-ewwel pass l-iżvilupp ta’ politika tajba dwar il-ħamrija l-Unjoni Ewropea.L-ewwel fatt: i l-ħamrija hija riżorsa informazzjoni importanti dwar il-ħamrija naturali ewlenija li diiċli tiġġedded u li hi kumplessa 1. Il-ħamrijatiformas-safta’barranetttal-pjaneta ħafna iżda, madankollu, qed tagħna u hija magħmulha minn blat, pjantitkompli ssirilha ħafna ħsara midbielauiġsmata’annimalimejtail-proċessta’minn ċerti pestiċidi li juża dekompożizzjoni.l-bniedem.2. Il-ħamrijagħandhaammontilijvarjawta’materjaorganika (li tirriżulta mid-dekompożizzjoni ta’Il-ħamrija hija dak is-saf fraġli u li jitfarrak tal-qoxraorganiżmiħajjin),mineraliunitrijenti.tad-dinja, li jkopri l-kontinenti, bejn is-superiċje u l-blat3.
Voir
Nombre de lectures
31
Langue
Croatian
KummssjonEwropEa
skedà NfORMàttvà dWàR -àMbJeNt pROtezzJON tà-ħàMRJà — POtkà ġddà għà-uE
-ħamrja hja rżorsa natura ewenja dIċ ħafna tġġedded u h kumpessa ħafna żda, madankou, qed tkomp ssrha ħafna ħsara mnn ċert pestċd juża -bnedem. -ġ ta’ -UE ma tndrzzax t-theddd kou b’mod komprensv u mhux -stat Membr koha għandhom eġżazzjon speċika għa-protezzjon ta-ħamrja. -Kummssjon Ewropea nedet strateġja goba madwar -UE koha bex tttratta -aspett koha ta-protezzjon ta-ħamrja iwaqt tqs -varjetà ta’ stwazzjonjet f’ku pajjż. L-adozzjon ta’ -strateġja dwar -ħamrja hja -ewwe pass l-żvupp ta’ potka tajba dwar -ħamrja l-Unjon Ewropea.
L-eWWe fàtt:-ħàMRJà hJà RżORSà NfORMàzzJON MPORtàNt dWàR -ħàMRJàNàtURà eWeNJà dIċ tġġedded U h kUMPeSSà 1. -ħamrjatforma s-saf ta’ barra nett ta-pjaneta ħàfNà żdà, MàdàNkOU, qed tagħna u hja magħmuha mnn bat, pjant tkOMP SSRhà ħàfNà ħSàRà mdbea u ġsma ta’ annma mejta I-proċess ta’ dekompożzzjon.MNN ċeRt PeStċd JUżà -bNedeM. 2. -ħamrjagħandha ammont jvarjaw ta’ materja organka ( trrżuta md-dekompożzzjon ta’ -ħamrja hja dak s-saf raġ u jtarrak ta-qoxra organżm ħajjn), mnera u ntrjent. tad-dnja, jkopr -kontnent, bejn s-superIċje u -bat 3. TgħnIt-tnd ta’-ma nxorbu u -arja neħduta-qegħa. Hja furmata mnn partċe mnera, materja n-ns mnnha – b’xejn!organka, ma, arja u orġanżm ħajjn. Hja -punt ejn jngħaqdu -art, -arja u -ma u tospta -bjosera. -ħamrja 4. Kampjunmedju ta’ ħamrja huwa magħmu mnn tpprovdna b’ke, b-bjomassa u b’materja prma, sserv 45 % mnera, 25 % ma, 25 % arja u 5 % materja bħaa pjattaorma għa-attvtajet ta-bnedem, -pajsaġġ u organka. -patrmonju tagħna u għandha rwo ċentra bħaa ħabtat Partċemnera ta’ daqs dferent, bħamau għadra ġenetka. Taħżen, titra u tbdde sustanz bħa-huma r-rame, -ħama u t-taa, jagħtu -ħamrjama, n-nutrjent u -karbonju. -konsstenza tagħha.L-struttura ta-ħamrja hja kumpessa u varjabb ħana – l-Ewropa waħedha, ġew dentIkat 10 000 tp dferent 5. -ħamrjata-wċċ hja s-saf ta’ ħamrja -ktar ta’ ħamrja (kkategorzzat ’ktar mnn 320 tp ta’ ħamrja huwa produttv. prnċpa) (ara -kaxxa dwar -att ewenn). -ħsara l-6. -ħxunata’ għaxar tunneat ta’ ħamrja ta-wċċ struttura ta-ħamrja għandha rperkussjonjet uq mezz mruxa uq ettaru hja daqs -ħxuna ta’ munta ambjenta u ekosstem oħra. ta’ -Euro bss. Sempċ ċentmetru ta’ ħamrja jeħteġ s-sek bex jtrabba mma, jekk -ħamrja tġ mmatrattata, jeħteġ 7. -proċessnatura għa-ormazzjon ta’ żewġ bss tt staġun bex ttajjar jew tnġarr. Madankou, d-ċentmetr ta’ ħamrja ta-wċċ jeħdu ktar mnn degradazzjon ta-ħamrja qed ssr dejjem aktar mgħaġġa. 500 sena. Dn hja parzjament enomenu natura, mma ċert 8. F’ċertkażjet, jstgħu jgħxu ħames tunneat ta’ proċess ta’ degradazzjon ta-ħamrja huma ggravat ħejqet ’ettaru ta’ ħamrja. mnħabba dvers tp ta’ uż mhux sostenbb m-bnedem. Prattċ agrko mhux xerqa jgħaġġu -erożjon kkawżata 9. -ungu -batterj jgħnu bex kssru -materja m-ma u mr-rħ u t-tnaqqs I-materja organka, organka I-ħamrja. jwassu għa te I-erttà ta-ħamrja. Għadd kbr żżejjed 10. -ħnexjddġerxxu -materja prma, jrrċkaw ta’ annma jrgħu ’żona partkoar u użu mhux xeraq ta’ n-nutrjent u jsaħħu -ħamrja tas-superIċje. 11. L-għeruqrattbu -ħamrja u b’hekk jppermettu -penetrazzjon ta’ -ossġnu. Danhuwa ta’ beneIċċju għa-ħejqet jgħxu I-ħamrja. Barramnn hekk, -għeruq żommu -ħamrja magħquda u jgħnu bex tġ evtata -erożjon. 12. Ħamrja tfunzjona b-aħjar mod tnaqqas r-rskju ta’ għargħar u tpproteġ -provvst ta’ -ma ta’ taħt -art b tnnewtrazza s-sustanz potenzja jnġġsu jew titrahom u taħżen sa 3 750 tunneata ta’ ma għa ku ettaru. 13. x-xjentstta-ħamrja dentIkaw ktar mnn 10 000 tp dferent ta’ ħamrja l-Ewropa. -ħamrjamadwar d-dnja Iha 1 550 bjun tunneata ta’ karbonju organku ( għandu jġ mqabbe ma’ -għadra ta’ karbonju atmoserku ta’ 760 bjun tunneata u 560 bjun tunneata ta’ karbonju l-organżm ħajjn u -pjant). 15. -ħamrjataqbad madwar 20 % ta’ -emssjonjet tad-djossdu ta-karbonju jpproduċ -bne-dem.
makknarju tq wassu bex -ħamrja ssr wsq kompatta. t-tsqja mhux xerqa twassa għa żeda I-kwanttà ta’ meħ I-ħamrja. Użu ntensv ta’ -art, ż-żeda I-popoazzjon u t-turżmu jżdu r-rskju ta’ vaang ’żon b’għojet weqIn u b’ħana xta u artjet abbandunat. L-ndustrjazzazzjon preċedent u -prattċ dgħaja ta’ ġestjon, ħaew warajhom mjet ta’ eu ta’ st kkontamnat madwar -Ewropa koha. Madwar 9 % taż-żona ta’ -UE hja mksja b’toroq u konkrt, jteu -luss ta-gass, ta’ -ma u ta’ -enerġja u b’hekk wassu għa te rreversbb ta’ ħamrja ert. Huwa stmat n-neqa għad-degradazzjon ta-ħamrja l-UE hja ta’ madwar EUR 38 bon ku sena. Ħana mnn dan t-theddd qed komp jżded b-efett ta-bd I-kma jkkawżaw żdet It-temperatura u avvenment estrem It-temp. Jekk dvers tp ta’ theddd jġu kkumbnat, l-aħħar mnn -aħħar jstgħu jwassu għad-deżertIkazzjon.
t-teN fàtt:-ġ tà’ -uE Mà tNdRzzàx t-theddd kOU b’MOd kOMPReNSv U MhUx -Stàt meMbR kOhà għàNdhOM eġżàzzJON SPeċikà għà-PROtezzJON tà-ħàMRJà.
Mnbarra -potka ta’ -ambjent (per eżempju, ta’ -arja u ta’ -ma), -potk dferent ta’ -UE jkkontrbwxxu għa-protezzjon ta-ħamrja, speċjament -potka agrkoa torbot -eġbbtà ta-bdewa għas-sussdj agrko mar-rspett ejn ċert kundzzjonjet ambjenta. L-agrkotura jsta’ jkoha efett pożttv uq -stat ta-ħamrja. Per eżempju, -prattċ ta’ -mmanġġjar ta’ -art bħa-bedja organka u ntegrata jew -prattċ agrko estensv Iż-żon ta-muntanj, jstgħu jsostnu u jsaħħu -materja organka I-ħamrja u jpprevjenu -erożjon u -vaang. Madankou, d-dspożzzjonjet avur -protezzjon ta-ħamrja huma mruxa uq dvers oqsma potċ, u ħana drab dawn kunu massa bex jssavagwardjaw mezz ambjenta oħra jew bex jppromwovu għanjet oħra. Għahekk, ma jkkosttwxxux potka koerent għa-protezzjon ta-ħamrja. Dan -metodu, hu sparpajat u mhux koerent, mhux qed jevta ssr ktar degradazzjon ta-ħamrja madwar -UE. Fuq -ve ta’ Stat Membr, -metod għa-protezzjon ta-ħamrja jvarjaw mnn pajjż għa eħor. Dsgħa mnnhom għandhom eġżazzjon speċIka dwar -protezzjon ta-ħamrja mma, ank ’dan -każ, ħana drab dawn kopru bss theddda speċIka bss, bħama h -kontamnazzjon ta-ħamrja.
t-teet fàtt:-KUMMSSJON EWROPeà Nedet StRàteġJà gObà MàdWàR -uE kOhà bex tttRàttà -àSPett kOhà tà-PROtezzJON tà-ħàMRJà iWàqt tqS -vàRJetÀ tà’ StWàzzJONJet f’kU PàJJż.
F-2002, -UE nedet metodu ġdd għat-tħejjja ta’ eġżazzjon ambjenta. Bdet taħdem uq seba’ strateġj ‘tematċ’ (ara -kaxxa), nkuża waħda dwar -ħamrja.
ĠeNeRàzzJON ġddà tà’ teSt eġżàttv dWàR -àMbJeNt
F-2005 u l-2006, -Kummssjon Ewropea adottat seba’ strateġj tematċ — dwar -ħamrja, -pestċd, t-tnġġs ta’ -arja, -ambjent marttmu, -prevenzjon ta’ -skart u r-rċkaġġ, r-rżors natura u -ambjent urban. Bħassa għaddejjn m-proċess ta’ teħd ta’ deċżjonjet ta’ -UE (-Kuns ta-Mnstr ta’ -UE, -Parament Ewropew, eċċ.) b-għan jġu mpmentat l-stat Membr.
L-strateġj tematċ huma metodu ġdd u ostku k jġu trattat -oqsma koha tas-suġġett. Fhom mżur huma maħsuba bex jġu ntegrat I-potk u -eġżazzjon eżstent. F’każ dan ma jkunx possbb bss tnqaa’ -ħteġa ssr proposta għa eġżazzjon ġdda jew għa strument adattat oħra.
Huma bbażat uq anaż wesgħa ta-potka eżstent u ħteġu dvers snn ta’ anaż xjentIka u ekonomka lmken ma’ konsutazzjon estensva ma-partjet nteressat. Huma jagħtu ħarsa ejn -pressjonjet u -mpatt ħana drab jkkonċernaw dawk t-tem. Jeżamnaw r-rabtet bejn -mpatt ambjenta u -potk settorja. qsu Irxa wesgħa ta’ opnjonjet u taħta varjata ta’ potk, nkuż -użu ta’ strument tat-teknooġja u -nnovazzjon bbażat uq s-suq, bex jtrattaw -probem dentIkat b’mod strateġku u efettv. Jeħdu wko -perspettva It-tu meta jstpuaw -qaas għa-azzjon m-UE u -stat Membr għa-għoxrn sena ġejjn. Jpproponu għanjet strateġċ u jesporaw mżur uq perjodu ta’ żmen qasr u dak medju ejn kun xeraq, b’hekk jgħnu bex jntaħqu -mpenj goba ta’ -UE.
Ku strateġja teħu orma ta’ pakkett jkun jkkonsst ’metodu ġenera bh tġ trattata -kwstjon tematka, ppreżentat ’komunkazzjon tenaszza -kwstjonjet u s-souzzjonjet propost, -propost eġżattv (għa x wħud mnnhom) u evawazzjon ta’ -mpatt.
L-strateġja tematka dwar -ħamrja ġet adottata m-Kummssjon Ewropea It-22 ta’Settembru 2006 wara proċess sħħ ta’ żvupp ken jnvov Irxa wesgħa ta’ partjet nteressat – espert m-ammnstrazzjonjet pubbċ, organzzazzjonjet agrko, ndustrja, ambjenta u ta-konsumatur, sttut tax-xjenza u t-teknooġja, -Aġenzja Ewropea għa-Ambjent, ċ-Ċentru Konġunt għar-Rċerka, servzz oħra ta-Kummssjon u k uko assoċjazzjonjet dferent uq ve ewropew. L-strateġja ttratta t-theddd kou u toħoq qaas komun għa-protezzjon ta-ħamrja. L-għan tagħha huwa twaqqa u treġġa’ ura -proċess ta’ degradazzjon, tżgura -ħamrja ta’ -UE tbqa’ b’saħħtha għa-ġenerazzjonjet utur u dn tbqa’ kapaċ tappoġġja -ekosstem uqhom jddependu -attvtajet ekonomċ u -benessr tagħna. Hja magħmuha mnn komunkazzjon tstpua -prnċpj ta-potka għa-protezzjon ta-ħamrja ta’ -UE, proposta eġżattva (drettva ta’ qaas dwar -ħamrja) u anaż ta’ -mpatt ambjenta, ekonomċ u soċja ta’ -strateġja. L-stat Membr huma meħteġa jdentIkaw ż-żon ’rskju ta’ erożjon, ta’ tnaqqs I-materja organka, ta’ ħamrja kompatta, ta’ żeda l-muħa u vaang, uq baż ta’ krterj komun stpuat Id-drettva. Huma se jissaw mr ta’tnaqqs Ir-rskju għa dawk ż-żon ’rskju u se jstabbxxu programm ta’ mżur bex jħquhom. Dawn -mżur se jvarjaw skond -gravtà ta-proċess ta’ degradazzjon, -kundzzjonjet oka u -kunsderazzjonjet soċjo-ekonomċ. Saejn hja kkonċernata -kontamnazzjon, -stat Membr se jdentIkaw s-st revant It-terrtorju nazzjona tagħhom. Se jstabbxxu strateġja nazzjona ta’ rmedju uq baż ta’ deInzzjon mruxa ma’ -UE u ta’ sta komun ta’ attvtajet potenzjament jstgħu jnġġsu. Se jkohom joħoqu mekkanżmu bex jinanzja r-rmedju għa st orn. Kumn bgħ jew jxtr st ejn saret jew għadha għaddejja attvtà potenzjament tsta’ tnġġes, se jkou jpprovd rapport dwar -stat ta-ħamrja -ammnstrazzjon u -part -oħra It-tranżazzjon.
d-Drettva tndrzza wko -prevenzjon ta’ txrd ta-kontamnazzjon b tġ mtata -ntroduzzjon ta’ sustanz perkouż I-ħamrja. L-stat Membr huma meħteġa wko jmtaw -ħamrja mgħottja (seang) per eżempju b jġu rjabtat st “brownIed” ( m’għadhomx jntużaw għa-għan orġna tagħhom jew huma kkontamnat) u jnaqqsu -efett tagħha bs-saħħa ta’ -użu ta’ teknk ta-bn jppermettu ż-żamma ta’ kemm jsta’ jkun unzjonjet ta-ħamrja.
R-Ràbà’ fàtt:L-StRàteġJà dWàR -ħàMRJà hJà -eWWe PàSS l-żvUPP tà’ POtkà tàJbà dWàR -ħàMRJà l-uNJON EWROPeà.
Ladarba tġ adottata m-Kuns u -Parament Ewropew, d-drettva ta’ qaas dwar -ħamrja se jkoha tġ trasposta I-eġżazzjon nazzjona ta’ -stat Membr. -Kummssjon se tfaċta -skambju ta’ normazzjon u -prattka tajba bejn -stat Membr u se tnkoraġġxx -parteċpazzjon pubbka attva speċjament mn-naħa ta-gvernjet reġjona u oka, -agrkotura, -ndustrja u s-soċjetà ċv. Permezz ta’ -strateġja dwar -ħamrja, -Kummssjon qed tstabbxx qaas bbażat uq prnċpj u għanjet komun mruxa ma’ -UE koha bex tndrzza -aspett dferent tad-degradazzjon ta-ħamrja. L-stat Membr se jkohom -obbgu jdentIkaw ejn qed jnħoqu probem, żda huma ber jddeċedu x’għandhom jagħmu u sa ejn għandhom jasu sabex jndrzzaw dawn -probem. -ħamrja mhjex -unku beneIċjarju ta’-strateġja. Se jrr-żuta ttjb uko ’mezz oħra ambjenta bħama huma -ma,-arja u n-natura. Dawk qed jagħmu użu m-art se jb-beneIkaw mnn ħamrja tsta’ taqd aħjar -unzjonjet ekono-mċ qed jstennew u -ambjent n ġenera se jbbeneIka ms-servzz ekooġċ tpprovd ħamrja b’saħħtha.
aktàR tàgħRf L-Atas ta-Ħamrja ta’ -Ewropa: -pubbkazzjonm-Kummssjon Ewropea ta’ -ewwe Atas ta-Ħamrja ta’ -Ewropa qatt deher hja rżutat ta’ ktar mnn 20 sena ta’ koaborazzjon bejn x-xjentst Ewropej speċjazzat uq -ħamrja — xogħo ta’reerenza għaċ-ċttadn u għa dawk jeħdu d-deċżjonjet ta’-UE b’ntroduzzjon għat-tp ta’ħamrja mmrata għa-pubbku ġenera u 128 paġna ta’ mapep b-kuur, tabe, ċr u grafs. Attwament dan huwa dsponbb bss I-ngwa ngża; huwa ppjanat jġ tradott I-ngw -oħra ta’ -UE matu -2007. Weħed jsta’ jżur s-st ta’ -nternet ġej jekk jxteq jordna kopja b-qoxra ebsa ta’ -Atas ta-Ħamrja ta’ -Ewropa (EUR 25): http://eusos.jrc.t/projects/so_atas/ndex.htm -protezzjon ta-ħamrja – -storja wara -strateġja:-skop ta’ dan s-sommarju ’għama ta’ ujett huwa jddeskrv -proċess jwassa għa-adozzjon ta’ -strateġja u bex jġbor I-qosor -kontenut tagħha. Dan jsta’ jtnżże mnn uq s-st ta’ -nternet ġej: http://ec.europa.eu/envronment/so/pdf/soght.pdf Datau normazzjon dwar -ħamrja uq -ve Ewropew jnsabu Is-st: http://eusos.jrc.t/ t-test sħħ ta’ -strateġja u normazzjon oħra huma dsponbb Is-st: http://ec.europa.eu/envronment/so/ndex.htm
Jannar 2007 © Kummissjoni Ewropea 2007. Ir-riproduzzjoni hija awtorizzata sakemm jiġi rikonoxxut is-sors. SBN 978-92-79-05143-2 Ir-ritratti:Dgta Vson, PhotoDsc
