Traumatisme crânien et vertiges. Invalidité-Incapacité.
8
pages
Français
Documents
2017
YouScribe est heureux de vous offrir cette publication
8
pages
Français
Documents
2017
YouScribe est heureux de vous offrir cette publication
Revue belge du dommage corporel et de médecine légale Traumatisme crânien et vertiges Invalidité – Incapacité Raymond Boniver Professeur invité honoraire de la Faculté de Médecine de Liège Après un rappel physiologique de l’équilibre, l’auteur envisage les dommages entraînés par un traumatisme crânien à ce niveau et les invalidités et incapacités qui en résultent. Na een korte herhaling over de fysiologie van het evenwicht, bespreekt de auteur de schade veroorzaakt door een hoofdletsel op dit niveau en de invaliditeit en onbekwaamheid die daar het gevolg van zijn. Ater a physiological reminder of balance, the author considers the damage caused by a head injury at this level and the disabilities and incapacities that result from it. Mots-clés :Vertiges – Instabilité – Traumatisme crânien – Invalidité – Incapacité Sleutelwoorden:Duizelingen – Onevenwicht – Hoofdletsel – Invaliditeit – Onbekwaamheid Keywords:Dizziness – Instability – Head injury – Disability – Incapacity Introduction Le but de ce texte est de présenter aux médecins-experts, non spécialistes O.R.L., l’influence d’un traumatisme crânien sur l’équilibre et les conséquences du point de vue incapacités physique et économique. Je ne rentrerai pas dans le détail technique des explorations à efectuer. Quelques rappels de physiologie sont néanmoins indispensables. Anthemis –113– 2017/3 1.
Voir
RÉûÉ bÉÉ û ôàÉ çôôÉ É É ÉçîÉ àÉ
TRaUmaiŝmE CRâNiEN E vERigEŝ INvaLiDiÉ – INCapaCiÉ
RàYô Boniver PôÉŝŝÉû îî ôôàîÉ É à àçû É MÉçîÉ É LîÈÉ
Après un rappel physiologique de l’équilibre, l’aueur envisage les dommages enraînés par un raumaisme crâ-nien à ce niveau e les invalidiés e incapaciés qui en résulen.
Na een kore herhaling over de fysiologie van he evenwich, bespreek de aueur de schade veroorzaak door een hoofdlesel op di niveau en de invalidiei en onbekwaamheid die daar he gevolg van zijn.
Ater a physiological reminder of balance, he auhor considers he damage caused by a head injury a his level and he disabiliies and incapaciies ha resul from i.
Mots-clés :VÉîÉŝ – Iŝàbîî – TàûàîŝÉ çáîÉ – Iàîî – Içààçî
Sleutelwoorden:DûîZÉîÉ – OÉÉwîç – HôôÉŝÉ – IàîîÉî – ObÉkwààÉî
Keywords:DîZZîÉŝŝ – IŝàbîîY – HÉà îjûY – DîŝàbîîY – IçààçîY
Introduction
LÉ bû É çÉ ÉÉ Éŝ É ŝÉÉ àû Éçîŝ-ÉÉŝ, ô ŝçîàîŝÉŝ O.R.L., ’îûÉçÉ ’û àûà-îŝÉ çáîÉ ŝû ’qûîîbÉ É Éŝ çôŝqûÉçÉŝ û ôî É ûÉ îçààçîŝ YŝîqûÉ É çôôîqûÉ. JÉ É ÉÉàî àŝ àŝ É àî ÉçîqûÉ Éŝ Éôàîôŝ â ÉFÉçûÉ. QûÉqûÉŝ àÉŝ É YŝîôôîÉ ŝô àôîŝ îîŝÉŝàbÉŝ.
AÉîŝ
–113–
2017/3
1. L’équilibre
Traumaisme crânien e veriges – Invalidié – Incapacié
L’ôàÉ É ’qûîîbÉ ŝÉ ôûÉ àŝ ’ôÉîÉ î-ÉÉ : É àbYîÉ. I Éŝ çôŝîû à : – ôîŝ çààû ŝÉî-çîçûàîÉŝ, àŝ ÉŝqûÉŝ Éŝ çÉûÉŝ ÉÉûŝÉŝ ôÉ àû àçç-àîôŝ àûàîÉŝ ; – ’ûîçûÉ É É ŝàççûÉ, ’ûîçûÉ îÉÉà îçîàÉÉ ôû Éŝ ôŝÉŝ É ’ôà-îŝÉ àû àççàîôŝ îàîÉŝ É â à ôçÉ É àî. LÉ ÔÉ û ŝàççûÉ ’Éŝ àŝ ààîÉÉ îî É î ôûàî îÉÉî çôÉ ôàÉ É ÉçÉîô îbàôîÉ. LÉŝ ôîŝ çààû ŝÉî-çîçûàîÉŝ ŝô ŝîûŝ àŝ Éŝ ôîŝ àŝ É ’ÉŝàçÉ É ŝô çôŝîûŝ ’û ÉÉÉ àÉ « àôûÉ » É ’û ôôÉ-É ûŝ î àÉ É « çàà ».
AÉîŝ
–114–
Aû îÉàû É ’àôûÉ Éŝ çààû ŝÉî-çîçû-àîÉŝ ŝÉ ôûÉ Éŝ çÉûÉŝ ŝÉŝôîÉÉŝ ŝûô-Éŝ ’ûÉ àÉ, àÉÉ « çûûÉ », çôŝîûÉ ’û É É YÉ àîÉû. LôŝqûÉ, ôŝ ’ûÉ àççàîô àûàîÉ àû î-Éàû Éŝ çààû ŝÉî-çîçûàîÉŝ ôîZôàû, É àçÉÉ É à çûûÉ ŝÉ àî àŝ É ŝÉŝ É ’àôûÉ, ç’Éŝ-â-îÉ àŝ û ŝÉŝ àûô-ÈÉ, î à ŝÉ ôûîÉ ûÉ ŝîûàîô É çÉŝ çÉûÉŝ ŝÉŝôîÉÉŝ, àîŝ qûÉ É àçÉÉ àŝ û ŝÉŝ àûôûÉ à ôôqûÉ ûÉ îî-bîîô É çÉŝ çÉûÉŝ : à ÉÉÉ, ôŝ ’ûÉ ôàîôÉàêÉÉŝàôîÉ,ÉàbYîÉôî Éŝ ŝîû É É àbYîÉ àûçÉ Éŝ î-îb. LÉŝ ŝûçûÉŝ ûîçûàîÉŝ É ŝàççûàîÉŝ ŝô ûŝ çôîqûÉŝ. LÉŝ çêÉŝ ŝÉŝôîÉÉŝ ŝô ŝû-ôÉŝ ’ûÉ çûûÉ bÉàûçôû ûŝ çôÉÉ, ûŝ àÉ, îÉ É îçô-çîŝàû çàçîqûÉŝ àÉŝ « ôôîÉŝ », qûî ŝô îŝ àŝ à à-îçÉ çûûàîÉ. CÉÉ ŝûçûÉ Éŝ Èŝ àîÉ É, ôŝ ’û çôç, Éŝ ôôîÉŝ ÉûÉ ŝÉ îbÉ É ôYàÉ àŝ ’ÉôYÉ ôû ŝÉ îÉ â à çûûÉ, Éàïà Éŝ ôÈÉŝ îŝ É çààôîîàŝÉ ôû çûûô-îîàŝÉ. LôŝqûÉ çÉÉ àôôîÉ ŝûîÉ, ôŝ É çÉ-àîŝ ôûÉÉŝ É à êÉ, çÉŝ bîŝ ô îîÉ Éŝ çêÉŝ ŝÉŝôîÉÉŝ Éŝ çààû ŝÉî-çîçûàîÉŝ É, ŝûîà Éû ŝîûàîô, çÉçÉ û Yŝàûŝ î àôYŝîqûÉ bî. Là ŝûçûÉ Éŝ çûûÉŝ ôôîîqûÉŝ Éû àÉ-É ôÉŝŝîÉÉ É, É çÉàîŝ ôŝûÉ êÉ qûÉ ç’Éŝ à ÉŝçÉçÉ É çÉŝ àçûÉŝ É ô à îbàîô Éŝ ôôîÉŝ qûî Éŝ ÉŝôŝàbÉ Éŝ ÉîÉŝ àôYŝîqûÉŝ. DÉ ’ôÉîÉ îÉÉ, Éŝ îôàîôŝ ŝô É-ôYÉŝ àû ôYàû ÉŝîbûàîÉŝ qûî ŝÉ ôûÉ àŝ à àîÉ àûÉ û ôç çbà É çÉŝ çÉÉŝ ÉŝîbûàîÉŝ ÉÇôîÉ àÉÉ Éŝ î-ôàîôŝ îŝŝûÉŝ É à ôîôçÉîô, îçîà-ÉÉ Éŝ ÉbÉŝ îîÉûŝ ôŝqû’ô Éŝ É ŝàîô Ébôû : îôàîôŝ Éà Éŝ çÉ-Éûŝ àîçûàîÉŝ, ûŝçûàîÉŝ, àîŝî qûÉ É à çôôÉ ÉbàÉ É ôàÉ É à çôôÉ çÉîçàÉ. Aûôû É çÉÉ ÉîÈÉ, àŝ à àŝŝÉ ûŝçû-àîÉ, ŝÉ ôûÉ Éŝ çÉÉûŝ àîçûîÈÉÉ ŝÉŝîbÉŝ qûî ÉÉîÉÉ É ôûŝ ûŝçûàîÉ, É ôûÉ Éûbàîô É çÉ ôûŝ ûŝçûàîÉ àû
2017/3
RÉûÉ bÉÉ û ôàÉ çôôÉ É É ÉçîÉ àÉ
îÉàû çÉîçà à ôîîÉ ’àçîî Éŝ çÉÉŝ É ’qûîîbÉ à ’îÉîàîÉ Éŝ ôîÉŝ ŝîô-ÉŝîbûàîÉŝ É ŝîôçbÉÉûŝÉŝ. CÉŝ çÉÉŝ ÉÇôîÉ àÉÉ Éŝ îôà-îôŝ Éŝ YÉû : ŝôî Éŝ îôàîôŝ îŝûÉÉŝ, ŝôî Éŝ îôàîôŝ ôîôçÉîÉŝ îŝŝûÉŝ Éŝ ûŝçÉŝ ôçûôôÉûŝ. I Y à ûÉ Éàîô îÉçÉ ÉÉ Éŝ ôàÉŝ É ’qûîîbÉ É à ôŝîîô Éŝ ôbÉŝ ôçûàîÉŝ àŝ ’ÉŝàçÉ à ŝîûàîô Éŝ îFÉŝ ûŝçÉŝ ôçûôôÉûŝ. C’Éŝ ôûqûôî, ôûÉ ààîô bûàÉ ’û à-bYîÉ çÉçÉ û ôûÉÉ ôçûàîÉ à-É Yŝàûŝ. Tôû çÉ ŝYŝÈÉ Éŝ çôÔ à É çÉÉÉ, qûî Éŝ É îàbÉ ôîàÉû É ’qûîîbÉ. TôûÉ Éûbàîô Éŝ àFÉçÉŝ àÉà Éŝ îû àû îÉàû Éŝ çÉÉŝ É ’qûîîbÉ à É-àïÉ Éŝ ŝÉŝàîôŝ ÉîîÉûŝÉŝ qûî ŝÉô îFÉÉŝ ŝûîà ’ôàÉ àÉî.
2. Le traumatisme crânien LÉ àûàîŝÉ çáîÉ : – ŝôî ŝ’àççôàÉ ’ûÉ ÉÉ É çôàîŝ-ŝàçÉ, ç’Éŝ-â-îÉ ûÉ çôôîô ç-bàÉ, É, àŝ çÉ çàŝ, Éŝ ŝûçûÉŝ û çÉÉàû ÉûÉ êÉ àÉîÉŝ ; – ŝôî ÉàïÉ ûîqûÉÉ Éŝ ŝîôŝ î-îqûÉŝ çôÉ ûÉ àçûÉ É ’ôbîÉ, ûÉ àçûÉ û ôçÉ, qûî Éû êÉ îà-ôû ÉààbYîîqûÉ ; – ŝôî ŝÉà àççôà ôû ô ’û àûà-îŝÉ çÉîçà î «whiplash injury». Là ŝYôàôôîÉ ÉîîÉûŝÉ ŝÉçôàîÉ â çÉ àûàîŝÉ çáîÉ Éà îçîàÉÉ Éŝ ŝîôŝ ŝôî îîqûÉŝ, ŝôî çÉàÉŝ, ŝôî àŝŝôçîà É Éŝ ŝîôŝ îîqûÉŝ É Éŝ -ŝîôŝ çÉàÉŝ. DÉ ûŝ, É àûàîŝÉ çáîÉ Éû ŝ’àççôà-É ’û çôç ŝYçôôîqûÉ îôà, ô ûÉ Éŝ çôŝqûÉçÉŝ Éû êÉ É ÉîÉ ôŝ-àûàîqûÉ ’ôîîÉ ŝYçôôîqûÉ àÉç àôà-ôbîÉ, Éû É à àûÉû, Éû û àçÉÉ. O à ôç ÉîŝàÉ çÉŝ îFÉŝ àŝÉçŝ.
AÉîŝ
I. Les vertiges post-traumatiques
1. QûÉÉ qûÉ ŝôî ’îôàçÉ û àûà-îŝÉ, àÉç ôû ŝàŝ ÉÉ É çôàîŝŝàçÉ, àÉç ôû ŝàŝ ŝîô çÉîçàÉ àŝŝôçîÉ, à àôôîÉ à ûŝ qûÉÉ û ôî É ûÉ É ’qûîîbÉ É-çôÉ ôŝ ’û àûàîŝÉ çáîÉ Éŝ Éver-ige di paroxysique bénin. CÉ ÉîÉ à Éŝ çààçîŝîqûÉŝ ŝûîàÉŝ : –il es paroxysique, ç’Éŝ-â-îÉ qû’î ŝûîÉ bûàÉÉ, ûÉ qûÉqûÉŝ ŝÉçôÉŝ, àÉ-É qûÉqûÉŝ îûÉŝ, Éû êÉ Èŝ î-Éŝŝîôà É àôîŝ àççôà É àûŝÉŝ. I Éŝ çÉç à û çàÉ-É É ôŝîîô, É ûŝ ŝôûÉ É àŝ-ŝà É à ôŝîîô çôûçÉ â à ôŝîîô Ébôû ôû É Éà à êÉ É YÉÉÉ-ŝîô : î ŝ’àî, àŝ çÉ çàŝ, ’û ÉîÉ à-ôYŝîqûÉ bî î â ûÉ îîàîô û çàà ŝÉî-çîçûàîÉ ôŝîÉû ( à à ô-ŝîîô îÉ É HàîkÉ). I Éû ŝûÉî àû î É ŝÉ ôûà ’û çÔ â ’àûÉ É, â çÉ ôÉ, î Éŝ ûŝ ŝôûÉ î â ûÉ îîàîô ’û çàà ŝÉî-çîçûàîÉ ôîZôà ; –il es bénin, ç’Éŝ-â-îÉ qû’î É ŝ’àççô-àÉ ’àûçûÉ àûÉ ŝîô ÉûôôîqûÉ. I àààï É ûŝ ŝôûÉ Éŝ ŝûîÉŝ îîàÉŝ û àûàîŝÉ ôû àôîŝ qûÉqûÉŝ jôûŝ ûŝ à. I Éû àôîŝ àààïÉ àÈŝ ûÉ ŝÉàîÉ ôû Éû ŝî É àîÉ, ôû Éŝ àîŝôŝ îçàÉŝ, Éŝ Éŝ îôbîÉ, àî, Éà çÉŝ qûÉqûÉŝ É-îÉŝ jôûŝ. Lôŝqû’î àààï àÈŝ ûŝ ’û ôîŝ, ŝô îô-ôîÉ ’Éŝ àŝ çÉàîÉ É î ’Éŝ àŝ çÉŝŝàîÉ-É î àû àûàîŝÉ. L’àÉîÉ Éû êÉ bîààÉ. Sî àûçûÉ àûÉ ŝYôàôôîÉ ’Éŝ àŝŝôçîÉ, É àîÉÉ çôŝîŝÉ É Éŝ àœûÉŝ îÉŝ îbàôîÉŝ qûî ô ôû bû É àçÉ Éŝ ôôçôîÉŝ çî-çûàÉŝ ôû ÉÉÉ Éû ŝôîô àŝ ’ÉôYÉ. I ÉîŝÉ îFÉŝ YÉŝ É à-œûÉŝ qûî É ŝô àŝ É ŝûjÉ É çÉ Éôŝ. E çàŝ ’çÉç É çÉŝ àœûÉŝ, ûÉ àîÉ çôÉàîÉ à ’àûÉŝ ÉçîqûÉŝ çôÉ É V.H.T. (Vesibular Habiuaion Training) ôÉ ’ÉçÉÉŝ ŝûàŝ. Là àôôîÉ, çÉÉà, Éû êÉ çîîàÉ, çà à çûûÉ ûîçûàîÉ û àîÉ ŝ Éŝ àîî-
–115–
2017/3
Traumaisme crânien e veriges – Invalidié – Incapacié
ŝÉ. CÉÉ àôôîÉ Éû àààïÉ â à ŝûîÉ ’û ôûÉÉ bûŝqûÉ, ’û àûÉ Éî çôç ŝû à êÉ ôû ’ûÉ Éûbàîô àbôîqûÉ ûŝ àÉ. O ŝàî, àçûÉÉÉ, qûÉ É àbôîŝÉ É çÉÉ çûûÉ ûîçûàîÉ Éŝ Èŝ î â à îàîô Éŝ ôôçôîÉŝ àŝ à àçûÉ, qûî É ’û çÉ-àî É ’àçîî É ’ÉôYÉ, É ŝà çô-ôŝîîô îôîqûÉ É ’û àbôîŝÉ ôîîqûÉ àŝ ÉqûÉ îÉîÉ à îàîÉ D. UÉ çàÉçÉ É îàîÉ D Éû ÉîqûÉ É ’à-àîîô É à çîîÉ É çÉŝ ŝYôàôôîÉŝ. Sî É ÉîÉ àôYŝîqûÉ bî ŝ’àççôàÉ ’bî ôû ŝ’î ’Éŝ qûÉ àŝ Éŝ çûbî-ûŝ ààû, û bîà ÉŝîbûàîÉ çôÉ Éŝ î-îŝÉŝàbÉ àî É ôûôî ÉçûÉ ôûÉ àûÉ àôôîÉ àŝŝôçîÉ. 2.En cas de fracure du rocher, la pahologie peu êre plus imporane: – ŝôî É àî É àçûÉ ’àÉî qûÉ ’ôÉîÉ ôYÉÉ É ’ô çôŝàÉ â çÉ ôÉ ûÉ ôôàîÉ ôû û ôYà. I Y à ôŝŝî-bîî ’ûÉ ŝîô É à çàïÉ ôŝŝîçûàîÉ Éàïà ûÉ YôàçôûŝîÉ îÉ É àŝ-îŝŝîô É, àôîŝ, ûÉ àÉîÉ àbYî-îqûÉ à îîàîô É ’ÉôYÉ É ’ôÉîÉ îÉÉ à É çôÉû ŝàûî É ’ôÉîÉ ôYÉÉ â àÉŝ Éŝ ÉêÉŝ ôÉŝ É ôàÉŝ à ÉûÉÉÉ ûÉ îŝûÉ (ç. § 4). UÉ ààYŝîÉ àçîàÉ Éû êÉ àŝŝôçîÉ ; – É çàŝ ’àÉîÉ É ’ôÉîÉ îÉÉ à É àî É àçûÉ : •ŝôî çÉ àî àÉî à çôçÉ ûîqûÉÉ É î ŝ’Éŝûî ûÉ ŝûî ÉûôŝÉŝôîÉÉ ’û É ûŝ ôû ôîŝ îôà, ôû-à àÉ jûŝqûÉ à çôôŝÉ ; • soit ce trait atteint et la cochlée et le la-bYîÉ, çÉ qûî çÉçÉ îîàÉ-É û ÉîÉ ôàôîÉ Èŝ îôà, ôûà ûÉ ûŝîÉûŝ ÉûÉŝ, ôîÉ ûŝîÉûŝ jôûŝ, àÉç ’ÉîŝÉçÉ ’û Yŝ-àûŝ. I Éŝ ôç ÉŝŝÉîÉ, ôŝqûÉ É àîÉ ŝÉÉ ûÉ ôôàîÉ, qû’û ÉàÉ É ’ôÉîÉ ŝôî ÉFÉç-û, àî É ôî ŝî à ŝîô Éŝ ûîqûÉÉ ŝîûÉ àŝ ’ôÉîÉ ôYÉÉ ôû àÉî ’ôÉîÉ îÉÉ. Dàŝ çÉ ÉîÉ çàŝ, ’ÉîŝÉçÉ É ôûÉÉŝ ôçûàîÉŝ ŝàççàîqûÉŝ, àÉŝ Yŝàûŝ, ôbjÉç-îÉà à ŝîô àŝàbYîîqûÉ.
AÉîŝ
–116–
CÉ ÉîÉ à àçûÉ îà-àbYîîqûÉ Éû ûÉ ûŝîÉûŝ jôûŝ, Éû êÉ Èŝ îàîà É ŝô îÉŝî à îîûÉ ôÉŝŝîÉÉ àû û É â ÉŝûÉ qûÉ à çôÉŝàîô É à ÉÉ ’î-ôàîô àôÉ à É àbYîÉ àû îÉàû Éŝ ôYàû ÉŝîbûàîÉŝ Éŝ àîŝÉ. CÉÉ çôÉŝàîô à ÉÉ É ’à û -àbôîŝÉ û ôç çbà É à êÉ àçîîÉ à Éŝ ÉÉçîçÉŝ É kîŝîàîÉ àôîŝ. O ŝÉ îÉà É à îŝÉ É îFÉŝ îçà-Éŝ qûî ÉûÉ ÉàÉ çÉŝ çàîŝÉŝ É çôÉŝàîô. 3.En cas de raumaisme crânien, l’oreille in-erne peu êre égalemen « commoionnée ». I ’Y à àŝ É àçûÉ. O ŝûôŝÉ qûÉ à ŝY-ôàôôîÉ Éŝ îÉ â Éŝ îçô-ôàîÉŝ àû îÉàû É ’ôÉîÉ îÉÉ. CÉÉ çôôîô àbYîîqûÉ ŝ’àççôàÉ ŝôûÉ ’ûÉ ŝûî ÉûôŝÉŝôîÉÉ àÉî-à ÉîÉÉÉ Éŝ àûÉŝ qûÉçÉŝ, àÉç ôû ŝàŝ ŝYÔÉ ÉŝîbûàîÉ. LÉŝ ÉîÉŝ ŝô bÉàûçôû ôîŝ îôàŝ qûÉ ôŝqû’î ÉîŝÉ û àî É àçûÉ, àîŝ îŝ ÉûÉ êÉ àŝŝôçîŝ â ûÉ YôÉçîàbîî, ç’Éŝ-â-îÉ â ûÉ àŝîÉ àbYîîqûÉ, ô à çôÉŝàîô ŝÉ Éà àû îÉàû Éŝ ôYàû Éŝî-bûàîÉŝ. L’ôûîô ’ûÉ çôôîô àbYîîqûÉ Éŝ àbîûÉÉÉ ŝàîŝàîŝàÉ àŝ Éŝ qûÉqûÉŝ jôûŝ qûî ŝûîÉ É àûàîŝÉ, àîŝ à ŝYô-àôôîÉ Éû àôîŝ ÉŝîŝÉ Éà qûÉqûÉŝ ôîŝ. I ŝÉbÉàî qûÉ ’ÉîŝÉçÉ É ôûbÉŝ É ’qûî-îbÉ àŝŝôçîŝ â ’àÉîÉ àûîîÉ Éŝ û àçÉû É àûàîŝ ôôŝîç. 4.Lorsque le raumaisme crânien enraîne une surdié e des veriges récidivans, il fau recher-cher l’exisence d’une fisule labyrinhique, ç’Éŝ-â-îÉ ’àÉîÉ â ’îî Éŝ ÉêÉŝ ôÉŝ ôû ôàÉŝ Éà É çôûîçàîô ’ôÉîÉ ôYÉÉ É ’ôÉîÉ îÉÉ, ŝîôŝ à Éŝ-qûÉÉŝ ûÉ ûîÉ É îqûîÉ É ’ôÉîÉ îÉÉ Éŝ ’ôÉîÉ ôYÉÉ Éû ŝÉ ôûîÉ. Là àôôîÉ Éŝ Èŝ àîàbÉ. I ŝ’àî ŝôûÉ É ÉîÉŝ ’ôîîÉ ÉŝŝîôÉÉ, ç’Éŝ-â-îÉ qûî ŝÉ ôûîŝÉ ôŝqû’ô ÉÉçÉ ûÉ Éŝŝîô ŝû É çôûî àûîî îÉÉ É îŝ ŝô ŝ à É ŝîÉ î É HÉÉbÉ É É Tûîô, qûî çôŝîŝÉ â îôûîÉ ûÉ Éŝŝîô ôŝîîÉ àŝ ’ôÉîÉ
2017/3
RÉûÉ bÉÉ û ôàÉ çôôÉ É É ÉçîÉ àÉ
ŝûŝÉçÉ, çÉ qûî îûî û Yŝàûŝ îîàî. CÉÉ àîî àbYîîqûÉ Éû àÉÉ êÉ îŝÉ É îÉçÉ à ôû çàîŝÉ Éàïà ûÉ YÉÉŝŝîô àŝ ’ôÉîÉ ôYÉÉ É qûÉ à àœûÉ É Vàŝàà ôû àôîŝ à Yàô-îÉ. àçÉ â ûÉ ÉÉ ŝYôàôôîÉ, ûÉ îàÉîÉ É qûàî àîÉ à û àîôôûÉ àÉî Éŝ -çÉŝŝàîÉ ôû ÉÉ É îÉçÉ çÉÉ îŝûÉ, çà É àîÉÉ É Éŝ çîûîçà. 5.Le verige oolihique, ôÉŝ î, Éŝ Èŝ qûÉ É, ŝûîà Éŝ ûÉŝ, ŝà qûÉçÉ àîÉ É 14 â 60 % Éŝ àûàîŝÉŝ çáîÉŝ. I àààï îîàÉÉ àÈŝ É àûàîŝÉ É Éŝ Û â à ÉÉ ’ôôçôîÉŝ àû îÉàû É ’ûî-çûÉ, ÉÉ îàÉÉ àîÉ ’û çÔ â ’àûÉ. I É ŝ’àççôàÉ àŝ çÉŝŝàîÉÉ É É-îÉŝ àôYŝîqûÉŝ bîŝ. LÉ àîÉ çî Éŝ ŝÉŝàîôŝ ’ÉôçÉÉ àŝ É ŝô É àçà, ’îÉŝŝîô É àçÉ àŝ û çôô, É ’bî. I Éû ûÉ Éîô 6 ŝÉàîÉŝ. DÉŝ Éŝŝ ŝçîîqûÉŝ ÉÉÉ É É ÉÉ É îÉçÉ. 6.Dans le cas où le raumaisme crânien s’ac-compagne d’une commoion cérébrale, ’ôîîÉ É à ŝYôàôôîÉ ÉîîÉûŝÉ Éû êÉ à-îàbÉ. Tôû ÉîÉ ôàôîÉ îôà àççôà ’û Yŝàûŝ Éŝ ôûjôûŝ Û â ûÉ ŝîô û àbYîÉ É ’ôÉîÉ îÉÉ ôû àôîŝ Éŝ ôYàû ÉŝîbûàîÉŝ ÉÉ qûÉ ’ô Éû É É-çôÉ àŝ çÉàîŝ çàŝ ’àççîÉŝ àŝçûàîÉŝ çbàû, àîŝ çÉÉ ŝîô àû îÉàû û ôç çbà Éŝ ôûjôûŝ àççôàÉ ’ûÉ ŝY-ôàôôîÉ ÉûôôîqûÉ îôàÉ. Tôû ôàÉ ŝà É çÉÉÉ ôû É ôç ç-bà ôû Éŝ ôYàû ôçûôôÉûŝ Éû ŝ’àççôà-É ’bî. Sî çÉà àààï, û çôÉ à îàÉîÉ îçàÉ, ŝôî à ŝçàÉ, ŝôî à IRM, Éŝ àbŝô-ûÉ çÉŝŝàîÉ. LÉ àîÉÉ Éà É ’îôàçÉ Éŝ -ŝîôŝ ÉûôôîqûÉŝ àŝŝôçîÉŝ.
AÉîŝ
II. Traumatisme cervical et vertiges
E Éôŝ Éŝ çàŝ ôù û àûàîŝÉ çÉîçà îôà à îŝ É îÉçÉ àÉç ŝîô Éŝ ÉÈbÉŝ É/ôû ààîô ôŝŝîbÉ Éŝ àÈÉŝ ÉbàÉŝ Éàïà ûÉ ŝîô û ôç ç-bà Éûbà, çôÉ jÉ îÉŝ É É ŝîàÉ çî-Éŝŝûŝ, Éŝ çÉÉŝ É ’qûîîbÉ, î ’Y à àçûÉ-ÉÉ àûçûÉ ÉûÉ ôÉÉ qû’ûÉ ŝîô ôŝ-àûàîqûÉ É à îô ûçàÉ, ŝàŝ à-ÉîÉ ÉŝîbûàîÉ àŝŝôçîÉ, ŝôî ÉŝôŝàbÉ É ÉîÉŝ. O à îŝ ’YôÈŝÉ qûÉ à ŝÉŝàîô ’bî îÉ â à Éûbàîô Éŝ çÉÉûŝ ôîôçÉ-îŝ É à ûqûÉ â à ŝûîÉ ’û «whiplash injury» àî îÉ â ûÉ YÉŝÉŝîbîî â ’ààîÉ àû îÉàû Éŝ ôîÉŝ ŝîô-ÉŝîbûàîÉŝ. RîÉ ’Éŝ ô jûŝqû’â ŝÉ. CÉÉà, ’îjÉçîô ûîààÉ ’àÉŝ-ŝîàŝ àŝ Éŝ àŝŝÉŝ ûŝçûàîÉŝ É à ûqûÉ Éû ôôqûÉ çÉZ çÉàîŝ îîîûŝ û ŝ-qûîîbÉ.
III. Les vertiges psychogéniques
LôŝqûÉ à ŝYôàôôîÉ ÉŝîŝÉ ôÉŝ àÈŝ û àûàîŝÉ çáîÉ ôû û àûàîŝÉ çÉîçà, ŝàŝ qû’àûçû îçî ôôÉûôôîqûÉ, î ôçûôôÉû É ŝôî îŝ É îÉçÉ, É àîÉ ŝÉÉ ôbàbÉÉ û ÉîÉ ’ôîîÉ ŝY-çôîqûÉ. I ŝÉ ôûî ŝôûÉ àŝ É çôûŝ ’ûÉ çàûŝÉ ôàîqûÉ qûî à îŝàû É qûî à à ÉîqûÉ àû àîÉ àû bû É à ŝYôàôôîÉ. E ôîçî Éŝ ŝYÔÉŝ îçîàû çîŝ à Bà É 1996 : 1. Éŝ àîÉŝ ŝÉ àîÉ ’îŝàbîî ôŝû-àÉ É ’îŝàbîî â à àçÉ, ŝàŝ qûÉ çÉ ŝôî ôbjÉçîàbÉ â ’ôbŝÉàÉû ; 2. É ÉîÉ Éŝ çî çôÉ Éŝ ŝÉŝàîôŝ àîàbÉŝ É ôŝûÉ É É àçÉ àôîŝ àŝŝôçîÉŝ â Éŝ çûÉŝ bûàÉŝ ; 3. Éŝ ààqûÉŝ ÉîîÉûŝÉŝ ŝÉ ôûîŝÉ ŝôûÉ àŝ Éŝ ŝîûàîôŝ YîqûÉŝ çôûÉŝ çôÉ àçÉû çÉçà, à ÉÉÉ ûÉ ôûÉ îôàÉ àŝ û Éŝ-àûà ôû àŝ û ààŝî, à àÉŝÉ
–117–
2017/3
Traumaisme crânien e veriges – Invalidié – Incapacié
’û ô, à çôûîÉ ’ûÉ ôîûÉ, É àî É ŝÉ ôûÉ ŝÉû àŝ ûÉ îÈçÉ îÉ ; 4. àŝ É çôûŝ É à ààîÉ, É àîÉ àûÉÉ ôÉŝŝîÉÉ ŝà ŝYôà-ôôîÉ ôû îÉ çÉ qû’î ÉŝÉ çÉ-çÉ ŝÉŝ ÉîÉŝ. LÉ àîÉ ŝÉÉ û à ’àî îôà É Éŝ ôûbÉŝ -àîŝ. Là ŝYôàôôîÉ Éû êÉ ŝôûÉ çÉ-çÉ àÈŝ ’îÉŝîô ’àçôô, çÉûî-çî ôÉîàî-ŝà Éŝ ÉFÉŝ ŝÉçôàîÉŝ Éŝ àîôYîqûÉŝ. U àîÉ ŝÉà É ÉîÉ ôbîqûÉ ôŝû-à ŝÉÉ ŝôûÉ û ŝYôÉ ’ôbŝÉŝŝîô çôûŝîÉ ôû ûÉ Éŝôàî ÉÉçîôîŝÉ. I ôûàî àÉÉ àôî Éŝ îŝôÉŝ Éŝ-ŝîŝ. LÉ àîÉÉ É çÉ YÉ É ÉîÉŝ Éŝ îÉ-É ŝYçîàîqûÉ.
IV. Autres types de vertiges post-traumatiques
1. Vertiges liés à une atteinte des muscles oculomoteurs
L’àÉîÉ bûàÉ ’û ûŝçÉ ôçûôôÉû à ÉûbÉ É ààîŝÉ É à îŝîô, É ’ô çôàï Éŝ àôŝ ôîŝ qûî ÉîŝÉ ÉÉ à ûŝçûàûÉ ôçûàîÉ É Éŝ àbYîÉŝ. CÉÉ Éûbàîô bûàÉ É ’ôçûôôîçî Éû ÉàïÉ, à qû’ÉÉ ÉŝîŝÉ, É ŝûôû àŝ Éŝ ÉîÉŝ jôûŝ, û à ’bî îô-à.
2. Causes plus rares – L’YôÉŝîô û îqûîÉ çàô-àçîîÉ, ôŝqûÉ çÉÉ bÈçÉ ŝÉ ôûÉ àûôû É à ôÉÉ îîÈÉ. U àîÉÉ çîûîçà Éŝ ÉFîçàçÉ. – O ÉîÉà ’ÉîŝÉçÉ Éŝ îàîÉŝ Éŝ-îbûàîÉŝ ŝôûÉ àŝŝôçîÉŝ â Éŝ àŝ î-àîÉû ôŝ-àûàîqûÉŝ É qûî ŝô àôîŝ àççôàÉŝ É ŝîôŝ çÉ-àÉŝ Éŝ ôîÉŝ Éŝîbûô-ôçûôôîçÉŝ qûî ôîÉ ôûjôûŝ êÉ ÉçÉçÉŝ. – Eî, û àûàîŝÉ çáîÉ àÉîà É ôçÉ Éû àîîŝÉ Éŝ àôàîÉŝ çô-
AÉîŝ
–118–
îàÉŝ É ’ôÉîÉ îÉÉ, ÉÉŝ qûÉ ’Éîŝ-ÉçÉ ààbÉ ’ûÉ îŝçÉçÉ àû îÉàû ’û çàà ŝÉî-çîçûàîÉ ôû ûÉ îààîô É ’àqûÉûç û ÉŝîbûÉ. CÉŝ àîÉŝ ŝÉÉ Éŝ àçÉŝ Éîî-Éû.
V. Invalidité – Incapacité
UÉ ŝîô àbYîîqûÉ àîûë Éàïà û Yŝàûŝ, É àîŝ ÉîÉŝ àÉç àûŝÉŝ, ûÉ àÉ îŝàbîî, É ôbjÉçîÉ à ’ÉàÉ Éŝ-îbûàîÉ, Éŝ Èŝ îàîàÉ. Tà qûÉ à ŝYôàôôîÉ Éŝ îôàÉ, É ŝûjÉ Éŝ É îçààçî ôàÉ É ààî. CÉÉ îçààçî Éà î ôŝqûÉ à ŝYô-àôôîÉ àûà çôÈÉÉ ôû ôÉÉ Éŝŝ É qûÉ ’ÉàÉ ÉŝîbûàîÉ ŝÉà ôà-îŝ. À çÉ ŝûjÉ, ôŝ Éŝ ÉûÉŝ ôàôîÉŝ É YÉ ÉûàîÉ ôû çàôîqûÉ, Éŝ ôŝÉŝ É ŝô jà-àîŝ ààîÉÉ ŝYîqûÉŝ, É çÉÉ àŝY-îÉ YŝîôôîqûÉ Éŝ àîàbÉ ’û îîîû â ’àûÉ. I Éŝ îôà É ŝàôî (cf.« NôîàîÉ Dàà ») qûÉ : – ûÉ àŝîÉ àbYîîqûÉ ’Éŝ àôô-îqûÉ qûÉ ŝî ÉÉ Éŝ ŝûîÉûÉ â 22 % ; – û ŝYôÉ É ôàçÉ îÉçîô-ÉÉ É ŝÉà àôôîqûÉ qûÉ ŝ’î Éŝ ŝû-îÉû â 25 %. Sî É bîà ÉŝîbûàîÉ ŝÉ ÈÉ ôà É qûÉ É ŝûjÉ çôîûÉ â ŝÉ àîÉ É ŝÉŝàîôŝ ’îŝ-àbîî, ôàÉ îçîàÉÉ ôŝqû’î Éŝ ŝû çÉÉŝ-çààûàÉŝ, àôŝ qû’î ’É -ŝÉàî àŝ àûààà, î àû ŝûŝÉçÉ û ô-bÈÉ ŝYçôôîqûÉ ŝôûŝ-jàçÉ É û bîà àqûà Éŝ ôç àbŝôûÉ çÉŝŝàîÉ. LÉ bîà ÉŝîbûàîÉ ŝÉà çôŝî çôÉ ô-à : – ŝôî ŝ’î ’Y à ûŝ É àŝîÉ àbYîîqûÉ (àÉÉ àôîŝ YôÉçîàbîî) ; – ŝôî ôŝqûÉ çÉÉ àŝîÉ Éŝ bîÉ çôÉ-ŝÉ. DÈŝ qûÉ à çôÉŝàîô Éŝ àîŝÉ, ôû àû-à qû’î ’Y àî àûçû ôûbÉ ŝYçôôîqûÉ àŝŝôçî, à ÉîŝÉ û ààî Éû ŝÉ àîÉ ôà-ÉÉ, qûÉÉ qûÉ ŝôî à ôÉŝŝîô É ’îî-
2017/3
RÉûÉ bÉÉ û ôàÉ çôôÉ É É ÉçîÉ àÉ
îû, ÉçÉ ŝî à ôî ôî Éŝ Éŝîçîôŝ ôÉŝŝîôÉÉŝ, çôÉ àŝ É çàŝ É îôÉŝ ’àîôŝ. Là çôÉŝàîô ’ûÉ ŝîô àbYîîqûÉ Éŝ àîŝÉ àû îÉàû Éŝ ôYàû ÉŝîbûàîÉŝ, àŝ à àîÉ àûÉ û ôç çbà, É ÉÉ É É ôbÉû àçÉûŝ Éŝ qûÉ ’à àŝçûàîÉ û ŝûjÉ, ’àbŝÉçÉ É ôûbÉŝ àbôîqûÉŝ (îà-bÈÉ, …), ’àbŝÉçÉ ’àûÉŝ ŝîôŝ ŝôÉŝ-ŝîqûÉŝ ÉÉŝ qûÉ Éŝ ôbÈÉŝ àîçûàîÉŝ îôàŝ àû îÉàû Éŝ ÉbÉŝ îîÉûŝ ôû É à çôôÉ ÉbàÉ, ’àbŝÉçÉ ôû à ŝÉçÉ ’àôàîÉŝ ôçûôôîçÉŝ, Éç., îFÉŝ àç-Éûŝ ôûà ÉûbÉ ’àbîŝŝÉÉ É çÉÉ çôÉŝàîô. CÉÉ çôÉŝàîô Éû àÉÉ êÉ àçîîÉ à Éŝ ÉÉçîçÉŝ É kîŝîàîÉ àôîŝ. L’îçààçî çôôîqûÉ Éŝ ôàÉ Éà à îôÉ àîûë É à çîŝÉ ÉîîÉûŝÉ. EÉ ô-ûÉà ÉŝûîÉ ôÉŝŝîÉÉ É ôçîô É ’ôûîô É à ŝYôàôôîÉ É É à ôÉŝ-ŝîô û ŝûjÉ àÉî. E ÉFÉ, à ŝYôàôôîÉ ÉîîÉûŝÉ, qûî à ŝÉ ûîÉ ôÉŝŝîÉÉ, àFÉçÉà à ŝà îÉ îÉ qûÉ ŝà îÉ ôÉŝŝîôÉÉ. Sî, à ÉÉÉ, ûÉ ŝÉçàîÉ ôûàî ÉÉÉ É ààî, êÉ ŝî ÉÉ ŝÉÉ ÉçôÉ É îŝ-çÈÉŝ ŝÉŝàîôŝ ’îŝàbîî, î ûî ŝÉà Éçô-à É É àŝ ôÉ ŝû Éŝ çÉÉŝ ôû àÉ Éŝ ôçûÉŝ É àûÉû àŝ ûÉ bî-bîôÈqûÉ, à qûÉ ŝà ŝYôàôôîÉ ’àûà àŝ çôÈÉÉ îŝàû. I Éŝ îÉ qû’û çôûÉû É ôîûÉŝ É ôûà ÉÉçÉ ŝô îÉ à qû’î ŝÉÉ ÉçôÉ Éŝ ŝÉŝàîôŝ ’bî. I Éŝ îôŝŝîbÉ ’àbî Éŝ ÈÉŝ àÉŝ É àbŝàîÉŝ, çàqûÉ çàŝ à îîîûÉ, É ’îçà-àçî çôôîqûÉ Éà êÉ îŝçûÉ ÉûÉ-ÉÉ àÉç É Éçî û ààî. LôŝqûÉ É ŝYôÉ ÉŝîbûàîÉ Éŝ î â ûÉ çôôîô çbàÉ, ’îçààçî ŝÉà â îÉ àŝ É çàÉ ôbà ’û ŝYôÉ ôŝ-çôô-îôÉ É ŝÉà àbîÉ É ôçîô Éŝ àûÉŝ -ŝîôŝ ÉûôôîqûÉŝ îŝÉŝ É îÉçÉ. Dàŝ É çàŝ ’û Yŝàûŝ àôYŝîqûÉ bî, ’îçààçî É ààî ŝÉà ôàÉ ôû Éŝ É-ŝôÉŝ ÉÉÇà û îÉ ôù îŝ ôîÉ ààî-É â ûÉ çÉàîÉ àûÉû, çôÉ à ÉÉÉ û ÉîÉ É báîÉŝ, û çôûÉû, çôÉ É-îŝ çî-Éŝŝûŝ. U ôûÉÉ É à êÉ çÉ-
AÉîŝ
çà çÉ ÉîÉ àôYŝîqûÉ bî ôûàî ÉàïÉ Éû çûÉ. DÈŝ qûÉ à ŝYôàôôîÉ àûà îŝàû à û àîÉÉ àôî, îŝ ŝÉô àûôîŝŝ â É-ÉÉ É ààî. JÉ ÉŝÉ qûÉ Éŝ àîçÉŝ 20 â 22 û GûîÉ BàÈÉ EûôÉ ’Eàûàîô MîçàÉ Éŝ AÉîÉŝ â ’Iî PYŝîqûÉ É PŝYçîqûÉ ôîÉ êÉ Éûŝ É çÉ ŝÉŝ. LÉŝ ôûçÉàÉŝ ’îàîî YŝîqûÉ ôôŝŝ àŝ Éŝ àîçÉŝ 20 É 21 É ŝô ààbÉŝ qûÉ ôŝqûÉ à ŝîô àbYîîqûÉ Éŝ ààîÉÉ çôÉŝÉ. Pôû àÉ, çôÉ jÉ ’àî çî ûŝ àû, çÉÉ çôÉŝàîô É É ôbÉû àçÉûŝ, ô û ÉçÉÉ àbôîŝÉ àû îÉàû û ôç çbà. UÉ çôÉŝàîô Éû ôç ŝÉ ôûîÉ àÈŝ û Éŝ àîàbÉ É ôçîô É ôûbÉŝ àŝçûàîÉŝ, É ôûbÉŝ îŝûÉŝ, É ôûbÉŝ ŝô-ÉŝŝîqûÉŝ, Éç. I àûà É Éî çôÉ ŝî É àîÉ ŝÉÉ, àÈŝ qûÉqûÉ Éŝ, É ôûÉàû ÉîÉŝ É qûÉ Éŝ ÉàÉŝ ôÉ Éû Éàîô àÉç à çôÉŝàîô É à ŝîô ûÉ àû àûàîŝÉ àîÉû. E çÉ qûî çôçÉÉ ’îàîî Éŝ ÉîÉŝ à-ôYŝîqûÉŝ bîŝ, ÉÉ É Éû êÉ qûÉ Éô-àîÉ Éà Éŝ îôÉŝ É àîÉŝàîôŝ ÉîîÉûŝÉŝ ôbjÉçîÉŝ.
Bibliographie
Boniver, R. (àÉç . Wuyts), « NôîàîÉ àà î ENG à VNG »,B-ENT, 2008, 4, Sû. 8, 45-47. Boniver, R., « VÉîÉŝ É Éçûŝŝîôŝ ŝYçôôîqûÉŝver-susàôôîÉŝ ŝYçôôîqûÉŝ É ÉîÉŝ »,Revue Médi-cale de Liège, 2011;66:9:470-473. Boniver, R., Alpini, D.C. É Brugnoni, G., « Wîàŝ-Aŝŝôçî-àÉ Aûôôîç EFÉçŝ »,inWhiplash Injuries Diagnosis É and Treamen., SîÉ, 2014, . 107-115 (ISBN, 2 978-88-470-5485-1 ; ISBN 978-88-470-5486-8 ([ÉBôôk]). Brandt, T., Dieterich, M. É Strupp, M.,Verigo and Dizzi-ness, SîÉ, 2005 (ISBN 1-85233-814-8). Bronstein, A. É Lempert, T.,Dizziness A Praical Approach o Diagnosis and Managemen, CàbîÉ UîÉŝîY PÉŝŝ, 2007 (ISBN 0-521-83791-X). Confédération européenne d’experts en évaluation et réparation du dommage corporel,Guide Barème Eu-ropéen d’évaluaion médicale des aeines à l’inégrié physique e psychique, Lîà, AÉîŝ, 2010 (ISBN 978-2-87455-285-4).
–119–
2017/3
Traumaisme crânien e veriges – Invalidié – Incapacié
Elzière, M., Devèze, A., Bartoli, C. É Levy, G., « MîŝÉ àû ôî. TôûbÉŝ É ’qûîîbÉ ôŝ-àûàîqûÉ »,Annales françaises d’O.R.L. e de pahologie cervico-faciale, . 134, jûî 2017, ° 3, . 165-170.
AÉîŝ
–120–
Vôûŝ ôûÉZ àÉÉ çôŝûÉ ôû ’àûÉŝ îôà-îôŝ É ŝîÉ wÉb û PôÉŝŝÉû BôîÉ : www.Éîôà-îZZîÉŝŝ.bÉ.
2017/3
